بررسی تأثیر تیمار خشکی بر کیفیت و کمیت آنتی اکسیدان های گیاه خالواش (mentha pulegium l.) استان گیلان

خانواده لامیاسه (نعناع)، دارای جنس ها و گونه های متعددی در ایران می باشد که اکثرا دارای خاصیت دارویی بوده و در طب سنتی و صنایع دارویی نوین کاربرد دارند. گیاه خالواش با نام علمی mentha pulegiumاز خانواده لامیاسه دارای خواص ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی فراوان می باشد. این گیاه در رویشگاه های مختلف شمال ایران می روید. عوامل اکولوژیکی نظیر دما، خشکی و شوری می توانند سبب تغییر رفتار فیزیولوژیکی، مواد موثره و خواص دارویی گیاهان گردند. در مطالعه حاضر، با استفاده از پلی اتیلن گلیکول (peg) 5%، تاثیر تنش خشکی برفعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و میزان پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی (میزان مالون دی آلدهید)، محتوای قند، کلروفیل، کاروتنویید و برخی ترکیبات موجود در اسانس گیاه خالواش که بذر آن ها از دو منطقه رشت و لاهیجان که دارای تفاوت نسبی در میزان رطوبت هوا و میزان بارندگی سالیانه بود، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز و کاهش فعالیت پراکسیداز در اندام هوایی گیاهان تیمار دیده شهر رشت را به صورت معنی داری نشان داد. در حالیکه افزایش فعالیت آنزیم پراکسیداز را در ریشه گیاهان تحت تیمار نسبت به نمونه های کنترل هر دو شهر نشان داد. آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز هیچگونه تفاوت معنی داری را در گیاهان تحت تیمار هر دو شهر نشان ندادند. افزایش معنی دار در میزان مالون دی آلدهید اندام هوایی گیاهان شهر رشت دیده شد. محتوای آنتوسیانین و فلاونوئید در گیاهان تیمار دیده شهر لاهیجان افزایش را یافت. همچنین میزان قندهای محلول گلوکز، گالاکتوز، رامنوز و زایلوز و نیز کلروفیل b و کاروتنوئید افزایش معنی داری را در گیاهان تحت تیمار هر دو شهر نسبت به حالت تیمار نشان دادند. در بین ترکییبات تشکیل دهنده اسانس گیاه خالواش لیمونن، ال- منتون، پولگون بیشترین درصد را به خود اختصاص دادند. همچنین درصد ترکیبات اسانس گیاهان تیمار دیده نسبت به نمونه های شاهد متفاوت بود، به طوری که میزان پولگون در اسانس گیاه شاهد و تیمار شهر رشت به ترتیب 44% و40% بود و این در حالی بود که میزان ال-منتون در گیاهان تحت تیمار این شهر نسبت به کنترل افزایش نشان داد.